Hồi kí Assisi, thành phố của thánh Francesco (Phanxicô)

Đó là một ngày cuối tháng 10 năm 2008 đầy nắng ấm. Vì rảnh rỗi mà trời lại đẹp, tôi quyết định đi Assisi. Đây là chuyến du lịch đầu tiên ở Ý và cũng là lần đầu tiên tôi đi một mình. 

Assisi là thành phố du lịch nổi tiếng của vùng Umbria. Tuy thành phố rất nhỏ nhưng lúc nào cũng nườm nượp khách du lịch.

Có thể nói đây là thành phố của nhà thờ và của thánh Francesco (Phanxicô trong tiếng Việt). Ông vốn được sinh ra ở đây nên chẳng có gì lạ khi dấu ấn của ông để lại khắp nơi trong thành phố. Vì lí do này mà Assisi cũng là điểm hành hương rất phổ biến ở Ý.

Assisi cách Perugia 20 km nên đi xe chỉ mất 1 tiếng, còn đi tàu chỉ có 20 phút là đến nơi. Lần đó tôi chưa quen đi du lịch bằng tàu, với lại nghĩ gần nên đi xe bus cho tiện.

Nhà thờ San Pietro và chuyện dở khóc dở cười

Xe dừng ngay trung tâm Assisi, trước nhà thờ San Pietro (Thánh Phêrô). Chính chỗ này đã xảy ra một chuyện dở khóc dở cười mà tôi nhớ đến già.

Đang lớ ngớ đứng trước cửa Bảo tàng San Pietro thì tôi được một ông già làm hướng dẫn viên trong đó ngoắc vào mặc dù cửa đã đóng. Tôi tỏ vẻ e ngại thì ông ta vẫn nhiệt tình mời tôi vào. Thế là tôi chẳng mảy may nghi ngờ gì, bước vào trong luôn.

Lúc đó bên trong nhìn còn khá ngổn ngang do có một cuộc triển lãm vừa kết thúc, đèn vẫn chưa được bật lên. Ông hướng dẫn nhìn đã có tuổi với mái tóc ngắn bạc lơ phơ. Nhìn ông có vẻ thân thiện và tốt bụng, tôi nghĩ vậy.

Ông giải thích với tôi bảo tàng phải đóng cửa để dọn dẹp lại đống ngổn ngang này, rồi ông bắt đầu hỏi thăm tôi. Tiếng Anh của ông cũng khá chuẩn, nhưng lúc sau biết tôi nói được tiếng Ý nên ông chuyển ngay sang tiếng Ý.

Ông liên tục ôm hôn (tất nhiên là theo kiểu xã giao) và thốt lên: “Trời ơi cháu thật là đáng yêu!” Lúc đó trong bảo tàng có mỗi 2 người. Một lát sau có một số du khách đến muốn vào trong nhưng ông ra dấu hiệu đã đóng cửa. Bỗng dưng tôi thấy hơi bất an. “Thế sao mình được vào trong?” 

-“Xin lỗi nhưng ông bao nhiêu tuổi rồi?”

-“Hmm… sao lại đi hỏi câu hỏi này?”, ông tỏ vẻ không thích, “Ta sáu mươi… bảy rồi!”

-“Ah vậy ông giống như ông của cháu rồi!” Tôi cười.

– “Haha con bé này thiệt tình, cháu dễ thương quá! Uh cháu của ta!”, nói rồi ông ta lại ôm tôi một lần nữa, “Để ông dẫn cháu đi tham quan bảo tàng.”

Thế rồi ông bắt đầu bật đèn rồi dẫn tôi đi vòng vòng bên trong, giải thích rất nhiệt tình từng thứ một. Tôi vừa thấy sợ sợ nhưng cũng một phần thấy thú vị. Trên đường đi thỉnh thoảng ông ta lại ôm hôn tôi một cái (chỉ trên má kiểu xã giao).

Kinh khủng nhất là khi đến cái giếng cổ, ông ta lợi dụng chỉ cho tôi thấy những đồng xu phía dưới giếng mà ép người vào sát rạt. Tôi bắt đầu thấy nghi nghi lão này rồi nhưng vẫn không tỏ ra gì hết. May là lúc sau cũng có 1 anh chàng người Brasil người quen của một vị cha xứ trong nhà thờ vào tham quan bảo tàng. 

Cuối cùng cũng xem xong, khi ra cửa ông cho tôi một bản đồ của Assisi và một thẻ bảo tàng miễn phí, tôi thích vào đây lúc nào cũng được. Lần đó đi xem tôi cũng được miễn phí, trong khi vé vào cửa là 4,5 euro nếu tôi nhớ không nhầm.

Sau đó ông còn dẫn tôi qua nhà thờ San Pietro bên cạnh và giải thích thêm về kiến trúc cũng như các thứ đặc biệt của nhà thờ. Ông ta còn mồi tôi một câu trước khi tạm biệt: “Ông có chìa khóa của mộ thánh, thích xem thì khoảng 4, 5 giờ chiều quay lại ông dẫn đi xem.” Thoát được là may lắm rồi, tôi tạm biệt xong là co giò chạy thẳng luôn. Hú hồn!

Basilica di San Francesco d’Assisi – Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi

Từ nhà thờ San Pietro tôi đi thẳng đến Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô, nhà thờ nổi tiếng và quan trọng nhất Assisi.

Trước đây, khi làm thuyết trình về Giotto, họa sĩ rất nổi tiếng thế kỉ 13 và là người đã chuyển từ hội họa Byzantine sang hội họa Phục Hưng, tôi đã được nhìn nhà thờ này qua ảnh vì Giotto là người trang trí chính cho phần trên của nhà thờ. Lúc đó tôi chỉ ước mình được tận mắt chứng kiến những kiệt tác đó ngoài đời. Cuối cùng tôi cũng đến được đây. 

Nhà thờ này được xây sau khi Thánh Francesco mất 2 năm và được chia làm 2 phần: phần trên và phần dưới. Phần trên là phần quan trọng nhất, được Giotto vẽ bích họa (affresco) trên tường về cuộc đời thánh Francesco. Còn phần dưới do thầy của ông là Cimabue và một số họa sĩ khác đảm nhiệm. Để đi từ dưới lên trên phải leo lên một cầu thang ở ngoài trời. 

Như thường lệ đường từ ngoài vào trong nhà thờ luôn đông nghẹt người. Lối vào rộng thênh thang với những mái vòm dọc hai bên đường đi. Nhìn thẳng lên một quần thể kiến trúc đồ sộ và phức tạp đang sừng sững hiện ra trước mắt.

Đứng trâm trồ một lát, tôi theo chân dòng người đang ùn ùn kéo vào bên trong nhà thờ. Sau khi xem xong phần bên dưới, tôi hồi hộp đi lên bên trên.

Nhìn từ trên xuống Assisi hiện ra mờ ảo trong lớp sương mù phía cuối chân trời. Đồi núi chỉ còn là những hình ảnh lờ mờ phía sau những ngôi nhà và rặng cây. Ở dưới dòng người vẫn nối đuôi nhau lũ lượt đi vào nhà thờ. Tiếng cười nói làm rộn cả một góc trời.

Phía trước nhà thờ là một bãi cỏ xanh rì có chữ PAX ở ngay giữa. Cây cỏ cùng những ngôi nhà phía sau tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp. Có lẽ đây là nhà thờ duy nhất ở Assisi không cho chụp ảnh bên trong và được canh gác hết sức nghiêm ngặt. Tôi tranh thủ lúc anh bảo vệ không để ý liền đưa máy lên chụp một kiểu thì ngay lập tức bị anh ta chặn lại: “Signorina, no photo please!” 

Các bức affresco trong này tôi cũng đã được xem trước nhưng nhìn bên ngoài vẫn thích hơn. Những kiệt tác gần 800 năm trước vẫn giữ nguyên vẹn giá trị và sự tinh tế của nó. Giotto vốn nổi tiếng vì khắc họa các trạng thái khác nhau trên khuôn mặt con người qua biểu lộ và cử chỉ, vì vậy các bức tranh của ông rất thật và sinh động. 

Xem xong, tôi bước ra ngoài dọc theo lối đi nhỏ sát bên thảm cỏ, cứ đi một bước lại ngoái lại nhìn nhà thờ. Đi càng xa nhìn càng đẹp, cảnh vật hiện lên cứ như tranh vẽ. Một nhà thờ màu trắng nhìn như lâu đài nhỏ đứng hiên ngang dưới nền trời xanh ngắt không một gợn mây, bên dưới là một thảm cỏ xanh mơn mởn. Một bức tranh hoàn hảo và kì vĩ!

Basilica di Santa Chiara – Vương cung thánh đường Thánh Clare

Nuối tiếc rời nhà thờ Thánh Francesco, tôi đi đến nhà thờ thánh Chiara (một trong những tông đồ đầu tiên của thánh Francesco). Dọc khắp con đường trung tâm thành phố là những ngôi nhà cổ kính xinh xắn với các chậu hoa rực rỡ trên ban công.

Phía trước nhà thờ có một quảng trường nhỏ. Ở Ý có rất nhiều quảng trường (piazza), mỗi quảng trường hầu như đều có một đài phun nước ở giữa. Quảng trường này cũng vậy.

Khá mệt vì phải đi bộ, tôi tự thưởng cho mình một cây kem mát lạnh và ngồi xuống đài phun nước nghỉ chân. Kem Ý đúng là không thể nào chê được, từng miếng kem vừa dẻo vừa thanh ngọt cứ tan chảy trên đầu lưỡi của tôi, miên man và ngây ngất.

Xung quanh những chú bồ câu đang tranh nhau từng miếng ăn. Khách du lịch cũng ngồi nghỉ mệt và nói chuyện rôm rả trên ghế hay trên những bậc cầu thang phía ngoài nhà thờ. 

Tôi ngước lên nhìn bầu trời. Đúng là bầu trời Địa Trung Hải, trong xanh, sạch sẽ và không bị vướng một tí ưu phiền trần tục nào. Tôi rất thích màu xanh này, hệt như màu xanh thiên thanh trên áo các cầu thủ đội tuyển Ý.

Lúc đó tôi chỉ ước có một cái máy gì đó có thể thu hết được tất cả vẻ đẹp của nó lại để nâng niu và giữ lại cho riêng mình. Tôi điên đến nỗi lấy máy chụp lại bầu trời vì không biết làm gì hơn nữa. Vì sao ông trời lại cho một kẻ say mê cái đẹp này đến Ý nhỉ?

Tôi quyết định đứng dậy để đi tiếp, nếu không chắc tôi phát điên ở đây mất. Nhà thờ Santa Chiara được xây bằng gạch màu hồng, nhìn rất nữ tính. Có lẽ vì đây là một vị thánh nữ chăng? Kiến trúc của nó hơi đặc biệt một tí, vì bên trái nhà thờ là 3 mái vòm lớn đứng song song nhau. Tôi không ấn tượng lắm với kiến trúc bên trong nhà thờ vì nhìn cũng bình thường như các nhà thờ khác.

Pháo đài Rocca Maggiore

Ngay gần nhà thờ Santa Chiara là nhà thờ chính tòa San Ruffino. Nhà thờ này cũng không để lại ấn tượng nhiều cho tôi lắm. Điều làm tôi nhớ đến chỗ này là sau khi đến đây tôi đã leo lên Rocca Maggiore.

Đường lên Rocca Maggiore là những bậc thang dài với một dãy hoa đỏ đổ dọc trên tường, không rõ là loại hoa gì nhưng nhìn rất đẹp. Leo hết những bậc thang này còn phải leo lên thêm một đoạn đường nữa mới đến nơi.

Một pháo đài to lớn và hùng vĩ đang dần hiện rõ trước mắt tôi. Nơi đây từng làm pháo đài quân sự ngày xưa của Assisi. Đứng từ đây nhìn xuống có thể thấy toàn bộ thành phố. 

Chọn cho mình một chỗ ngồi trên bãi cỏ ngay bên cạnh, tôi lặng lẽ ngồi nghe nhạc và ngắm nhìn thành phố đang chuẩn bị phủ lên mình màu đỏ cam của hoàng hôn. Tôi ngước mặt đón lấy những ánh nắng cuối cùng từ mặt trời đang dần rớt xuống phía chân trời.

Những tia nắng đầy ấm áp và dịu dàng đang vuốt ve làn da của tôi. Cả những làn gió cũng tinh nghịch đua nhau đến cuốn vào mái tóc tôi. Nắng, gió, âm nhạc cùng cảnh vật đẹp đến nghẹt thở phía dưới làm tôi ngồi đó bất động suốt một tiếng đồng hồ.

Chưa bao giờ tôi thấy sảng khoái hơn thế. Cảm giác như không còn ranh giới giữa con người và thiên nhiên nữa. Cơ thể tôi dường như cũng đang tan ra cùng những tia nắng và ngọn gió kia về cuối chân trời… 

Trời đã nhá nhem tối. Ngồi đó mãi thì không được, tôi đành tiếc nuối đi xuống. Assisi khi lên đèn cũng đẹp không kém. Nhà thờ San Francesco lúc này là một quần thể ánh sáng nổi bật trong đêm. Tôi không có thời gian tham quan nhiều nữa vì 6h rưỡi tối có xe về Perugia. 

Tôi vừa về nhà một cái là đặt lưng xuống nằm dài trên giường luôn. Qúa mệt nhưng đầy mãn nguyện. Một ngày thú vị và cũng kì lạ. 

Chỉ có một từ tôi có thể nhận xét về thành phố nhỏ bé này: Quá đẹp! Một vẻ đẹp có thể hớp hồn bất kì một du khách nào ngay khi vừa đặt chân xuống.

---

Trong suốt thời sinh viên, Assisi luôn là thành phố yêu thích nhất của tôi ở Ý, hơn cả các thành phố du lịch lớn. Sau lần đi này tôi có quay lại Assisi vài lần khác nữa, trong đó có cả dịp Calendimaggio truyền thống vào tháng 5.

Dù là vào mùa nào hay lễ hội nào Assisi vẫn luôn đẹp một cách duyên dáng nhưng không kém phần linh thiêng. Do đó ngoài mục đích hành hương, Assisi rất xứng đáng nằm trong bucket list của bất kì ai muốn tìm hiểu sâu hơn về nước Ý.